Nie trzeba chyba nikogo przekonywać do korzyści wynikających z systematycznego uprawiania aktywności ruchowej – tak jak i miłośników piłki ręcznej, nie trzeba przekonywać o zaletach i atrakcyjności tej dyscypliny sportu. „Szczypiorniak” ma wiele zalet: odznacza się dużą dynamiką, opiera się na naturalnych dla człowieka formach ruchu, pobudza procesy myślenia, wpływa na lepsze uspołecznienie, motywuje do działania, stymuluje do zachowań fair play, stwarza okazję do porównań, samooceny. Należy przy tym podkreślić, że w procesie wychowania sportowego skuteczne wydobycie tych zalet zależy od wielu, wzajemnie powiązanych ze sobą czynników oraz uwarunkowań. Podstawową rolę wśród nich odgrywa trener. Według Rainera Martensa – „Skuteczni trenerzy to tacy, którzy nie tylko wygrywają zawody, ale także pomagają swoim zawodnikom nabywać i doskonalić nowe umiejętności, czerpać radość ze sportowej rywalizacji i kształtować ich poczucie własnej wartości. Skuteczni trenerzy są nie tylko dobrze obeznani w technicznych i taktycznych aspektach swojej dyscypliny sportu, ale także wiedzą jak nauczać młodych ludzi tych umiejętności”.
Praca trenera ma charakter indywidualny i każdy trener w toku podejmowanych przez siebie działań i zdobywanych doświadczeń wypracowuje i doskonali własny warsztat pracy oraz osiąga indywidualny poziom kompetencji zawodowych. Umiejętne nauczanie techniki i taktyki danej dyscypliny czy prawidłowy dobór metod oraz środków do psychofizycznych możliwości rozwojowych zawodników – to podstawowa, ale jedynie niewielka część warsztatu pracy trenera. Każdy trener powinien zatem dokonywać wewnętrznych ewaluacji rezultatów podejmowanych przez siebie działań po to, aby stymulować własny rozwój zawodowy i poprawiać własną skuteczność. Głównym czynnikiem determinującym autorytet nauczyciela--trenera jest zatem rzetelna wiedza, a następnie takie cechy jak pracowitość i zaangażowanie, sumienność w wypełnianiu obowiązków, takt w postępowaniu. Pamiętajmy, że według Karty Praw Młodych Sportowców dziecko ma m.in. prawo: • do profesjonalnego kierownictwa ze strony dorosłych • do właściwego przygotowania podczas uprawiania sportu • do grania jako dziecko, a nie jako dorosły. Szkolenie sportowe zostało przez Związek Piłki Ręcznej w Polsce podzielone na sześć etapów w edukacji sportowej: I etap – gry i zabawy ukierunkowane na piłkę ręczną – klasy I-IV SP (wiek 8-11 lat)II etap – wczesna specjalizacja, klasy V-VI SP (wiek 11-13 lat)III etap – diagnozowanie i trening ukierunkowany – klasy VII-VIII SP (wiek 13-15 lat)IV etap – wstępna specjalizacja – klasa I-II LO (wiek 15-17 lat), kategoria juniora młodszego)V etap – szkolenie specjalistyczne – klasy III-IV LO (wiek 17-19 lat), kategoria juniora starszego)VI etap – mistrzowski (od 19 roku życia).Zgodnie z tymi wytycznymi zostały opracowane programy szko-lenia sportowego w piłce ręcznej związane z okresami edukacji szkolnej, które podzielono na cztery etapy:
1. dla klas I-III SP – „Bawię się w ręczną – biegam, rzucam, chwytam, skaczę!”
2. dla klas IV-VI SP – „Odkrywam piłkę ręczną!”
3. dla klas VII-VIII SP – „Wybieram ręczną!”
4. dla klas I-IV LO – „Kocham ręczną!” Wymienione powyżej programy powstały dla Ośrodków Szkolenia w Piłce Ręcznej (OSPR) funkcjonujących w ramach projektu Ministerstwa Sportu i Związku Piłki Ręcznej w Polsce oraz dla takich projektów ZPRP kierowanych do dzieci jak np.: „Gramy w ręczną”. Pomimo tego, że powstawały oddzielnie i w różnym czasie, to są ze sobą spójne i tworzą jednolitą całość programową w zakresie kształtowania umiejętności sportowych z piłki ręcznej u dzieci w szkole podstawowej (kl. I-III oraz kl. IV-VIII) oraz u młodzieży w szkole ponadpodstawowej (kl. I-IV LO). Każdy program został rozbudowany dodatkowymi treściami w formie załączników, które zwierają prak-tyczne informacje dla trenerów. Warto zaznaczyć, że oprócz koncepcji programowej, przedstawiamy w niniejszej publikacji trzy inne prace o charakterze metodyczno-szkoleniowym. Są to: „Przygotowanie motoryczne” – autorzy: J. Kulik, K. Krawczyk, „Technika i taktyka indywidualna” – autor: W. Nowiński oraz „Ocena sprawności motorycznej zawodników OSPR” – autor: J. Kulik. Zebranie treści programowych dla różnych etapów szkolenia sportowego w jednym wydawnictwie, ma wiele walorów. Przede wszystkim otrzymujemy całościową wizję szkoleniową, która od-powiada na pytania: „do czego zmierzam?”, „co chcę osiągnąć?”. Taka całościowa prezentacja procesu szkolenia podkreśla również znaczenie poziomu umiejętności zawodowych nauczycieli/trenerów piłki ręcznej pracujących z grupami dzieci i młodzieży oraz pokazuje ogrom ich pracy niezbędnej do wyłonienia i „oszlifowania” talentu czy przygotowania młodego zawodnika do poziomu gracza ligowego. Dodatkowo, pokazuje jaki jest zakres wymagań i oczekiwanych osiągnięć na poszczególnych etapach edukacji sportowej, a tym samym, umożliwia trenerom dokonywanie obiektywnej oceny efektów pracy zarówno własnej jak i innych. Projektowanie procesu szkolenia sportowego, zwłaszcza dla dzieci i młodzieży, jest działaniem twórczym, koncepcyjnym i może być równie pasjonujące, jak i inne dziedziny aktywności człowieka wymagające kreatywności, bo jak to napisał prof. Bernard Patzak – projektowanie „jest to proces, który przewodzi działalność ludzką od punktu wyjściowego (problemu do rozwiązania) do punktu końcowego czyli oczekiwanego zamysłu”. Niniejsza publikacja kierowana jest nie tylko do trenerów OSPR, ale do wszystkich trenerów piłki ręcznej i nauczycieli wychowania fizycznego, którzy obecnie prowadzą lub będą chcieli w przyszłości prowadzić zajęcia sportowe z piłki ręcznej z grupami dzieci lub młodzieży..."

Józef Kulik

(fragmenty słowa wstępngo w publikacji książkowej PROJEKTOWANIE SZKOLENIA SPORTOWEGO W PIŁCE RĘCZNEJ NA ETAPIE SZKOŁY PODSTAWOWEJ I PONADPODSTAWOWEJ dostępnej również w wersji elektronicznej http://ospr.edu.pl/.../personal/Ksiazka/ksiazka_reczna.pdf )